Հայաստանի տնտեսության դրական միտումներ պայմանավորված են հիմնականում ԵԱՏՄ-ում ինտեգրացիոն գործընթացներով․ փորձագետ

0
238

2022 թվականին Հայաստանի տնտեսական գործընթացների վրա էականորեն ազդել են հետևյալ գործոնները ՝ հայկական դրամի արժևորումը, սպառողական գների ինդեքսի աճը, երկրում աղքատության ցուցանիշի ավելացումը, ռելոկանտների և զբոսաշրջիկների ներհոսքը։   «Հայաստանի տնտեսությունը 2022 թվականին ԵԱՏՄ-ին անդամակցության համատեքստում» Եվրասիական փորձագիտական ակումբի զեկույցի շնորհանդեսի ժամանակ նման կարծիք հայտնեց տնտեսագիտության դոկտոր, պրոֆեսոր Թաթուլ Մանասերյանը։

Հանրապետության Ազգային վիճակագրական կոմիտեի տվյալների համաձայն՝ 2022 թվականի հունվար-դեկտեմբեր ամիսներին Հայաստանի տնտեսական ակտիվության ցուցանիշը 2021 թվականի համեմատ աճել է 14,2% — ով։  «Հարկ է նկատել, որ 2022 թվականի դեկտեմբերին նոյեմբերի համեմատ տնտեսական ակտիվության ցուցանիշն աճել է 21,5 տոկոսով, իսկ 2021 թվականի դեկտեմբերի համեմատ այն կազմել է 12,8 տոկոս։  Կարևոր է նաև նշել, որ ըստ պաշտոնական տվյալների ՝ 2022 թվականի հունվար-դեկտեմբերի արդյունքներով աճ է գրանցվել տնտեսության գրեթե բոլոր ոլորտներում», — նշել է Մանասերյանը։

Նրա խոսքով՝  նկատելիորեն ակտիվացել է տնտեսության իրական հատվածը։ Նախորդ տարվա 12 ամիսներին արդյունաբերական արտադրանքի արտադրության ծավալը կազմել է մոտ 2 681 682 մլն դրամ ՝ 2021 թվականի հունվար-դեկտեմբերի համեմատ աճելով 7,8% — ով։  Ընդ որում, 2022 թվականի դեկտեմբերին նոյեմբերի համեմատ ցուցանիշն աճել է 13,5% — ով, իսկ 2021 թվականի դեկտեմբերի համեմատ աճը կազմել է 2,7%: Ինչ վերաբերում է շինարարությանը, ապա դրա ծավալը 2022 թվականի 12 ամիսներին 2021 թվականի համեմատ աճել է 12,5% — ով և կազմել 541 110,4 մլն դրամ։  Ընդ որում, 2022 թվականի դեկտեմբերին նոյեմբերի համեմատ աճը կազմել է 69,8%, իսկ 2021 թվականի դեկտեմբերի նկատմամբ ՝ 7,3%։  Էլեկտրաէներգիայի արտադրության ծավալը, օպերատիվ վիճակագրական տվյալներով, 2022 թվականի հունվար-դեկտեմբերին նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ աճել է 16,1% — ով, հայտնում է Հանրապետության Ազգային վիճակագրական կոմիտեն։ Ինչպես նշվում է զեկույցում, 2022 թվականի 12 ամիսների ընթացքում էլեկտրաէներգիայի արտադրության ծավալը կազմել է 8907,9 մլն կվտ։ Միևնույն ժամանակ, այս ցուցանիշը 2022 թվականի դեկտեմբերին նոյեմբերի համեմատ աճել է 12,7% — ով, իսկ 2021 թվականի դեկտեմբերի համեմատ ՝ 9,6% — ով։  Չեն զիջում շինարարության եւ այլ ոլորտներում։ Այսպես, օրինակ, ծառայությունների ոլորտի ծավալը (առանց առևտրի) 2022 թվականի հունվար-դեկտեմբերին կազմել է 2 575 790,8 մլն դրամ, ինչը 28,2% — ով գերազանցում է 2021 թվականի հունվար-դեկտեմբերի ցուցանիշը։  Ընդ որում, 2022 թվականի դեկտեմբերին 2022 թվականի նոյեմբերի համեմատ ցուցանիշն աճել է 8,7 տոկոսով, իսկ 2021 թվականի դեկտեմբերի համեմատ աճը կազմել է 27,9 տոկոս։  Ըստ ստացված վիճակագրական տվյալների ՝ ներքին առևտրի շրջանառությունը 2022 թվականի հունվար-դեկտեմբերին կազմել է 4 370 287 մլն դրամ ՝ 2021 թվականի նույն ժամանակահատվածի համեմատ աճելով 17% — ով։  Ընդ որում, 2022 թվականի դեկտեմբերին 2022 թվականի նոյեմբերին ցուցանիշն աճել է 22,4% – ով, իսկ 2021 թվականի դեկտեմբերի համեմատ ՝ 23,9% — ով։  Վերոնշյալ միտումների արդյունքում աճում են նաև բնակչության եկամուտները.միջին ամսական անվանական աշխատավարձը 2022 թվականի դեկտեմբերի դրությամբ կազմել է 235 576 դրամ ՝ նախորդ տարվա համեմատ աճելով 15,5% — ով:  www.armstat.am Ինչ վերաբերում է սպառողական գներին, ապա Հայաստանում դրանք 2022 թվականի հունվար-դեկտեմբերին, Ըստ պաշտոնական տվյալների, 2021 թվականի նույն ժամանակահատվածի համեմատ աճել են 8,6% — ով։  Ընդ որում, հաշվետու տարվա դեկտեմբերին նոյեմբերի համեմատ աճը կազմել է 1,1 տոկոս, իսկ 2021 թվականի դեկտեմբերի համեմատ ՝ 8,3 տոկոս։

ԱԱԽ տվյալներով ՝ արդյունաբերական ապրանքների գների ինդեքսը 2022 թվականի հունվար-դեկտեմբերին 2021 թվականի նույն ժամանակահատվածի համեմատ աճել է 2,6% — ով։  Ընդ որում, 2022 թվականի դեկտեմբերին, նոյեմբերի համեմատ, արդյունաբերական ապրանքների գներն աճել են 3,5% — ով, իսկ նախորդ տարվա դեկտեմբերի համեմատ նվազել են 0,4% — ով։

«Պետք է նշել, որ երկրի տնտեսության մեջ շատ դրական միտումներ եւ ցուցանիշներ ձեռք են բերվել հիմնականում ինտեգրացիոն գործընթացների շնորհիվ, առաջին հերթին ՝ ԵԱՏՄ շրջանակներում», — ընդգծել է Մանասերյանը: Այսպես, Հայաստանի և Ռուսաստանի ապրանքաշրջանառությունը միայն անցյալ տարվա հունվար-նոյեմբեր ամիսներին 2021 թվականի նույն ժամանակահատվածի համեմատ աճել է 77% — ով և գերազանցել 4,1 մլրդ դոլարը, ինչը ռեկորդային է։  Կուտակված ռուսական ներդրումների ծավալը կազմում է մոտ 2 մլրդ դոլար։  Հայաստանում արտաքին առևտրաշրջանառության ծավալը 2022 թվականի հունվար-դեկտեմբերին հասել է 14 128,8 մլն դոլարի, ինչը 68,8% — ով գերազանցում է 2021 թվականի ցուցանիշը։  Հայաստանից արտահանումը 2021 թվականի նույն ժամանակահատվածի համեմատ աճել է 77,7%-ով ՝ կազմելով 5 360,1 մլն դոլար, իսկ ներմուծումը կազմել է 8 768,7 մլն դոլար ՝ 2021 թվականի հունվար-դեկտեմբերի համեմատ գրանցելով 63,5% աճ։

Հայաստանի և ԵԱՏՄ անդամ պետությունների միջև ապրանքաշրջանառությունը 2022 թվականի հունվար-նոյեմբեր ամիսներին 2021 թվականի նույն ժամանակահատվածի համեմատ աճել է ավելի քան 90% — ով և կազմել 4,6 մլրդ դոլար։

Ընդ որում, ներմուծումն աճել է ավելի քան 50% — ով։  «Հետևաբար, միության հետագա զարգացման նպատակով անհրաժեշտ է շարունակել համակարգված և հետևողական աշխատանքը ՝ հիմնված ներքին հնարավորությունների և ռեսուրսների ամուր հիմքի վրա, որոնք ուղղված են տնտեսական զարգացման ապահովմանը, ազգային տնտեսությունների մրցունակության բարձրացմանը և մեր քաղաքացիների բարեկեցությանը», — ընդգծել է փորձագետը:

Նա նաև նշել է, որ Հայաստանի արտաքին առևտրաշրջանառության ծավալը 2022 թվականի հունվար-դեկտեմբերին հասել է 14 128,8 մլն դոլարի, ինչը 68,8% — ով բարձր է 2021 թվականի ցուցանիշից։  Հայաստանից արտահանումը 2021 թվականի նույն ժամանակահատվածի համեմատ աճել է 77,7%-ով ՝ կազմելով 5 360,1 մլն դոլար, իսկ ներմուծումը կազմել է 8 768,7 մլն դոլար ՝ 2021 թվականի հունվար-դեկտեմբերի համեմատ գրանցելով 63,5% աճ։

«Չնայած տեղական ներդրումների ցածր մակարդակին, 2022 թվականի արդյունքներով Հայաստանում օտարերկրյա ուղղակի ներդրումների ծավալը զգալիորեն աճել է և կազմում է մոտ 1 մլրդ դոլար: Տասներկու ամսվա արդյունքներով ուղղակի ներդրումներն աճել են ավելի քան 20% — ով: Կառավարությունը խոստացել է, որ ՀՆԱ-ի նկատմամբ ներդրումների հարաբերակցությունը պետք է հասցվի 25 տոկոսի, և դրանում տնտեսության կառուցվածքային փոփոխություն է նկատվում։  Ներկայումս այդ ցուցանիշը գտնվում է 17.7-18 տոկոսի սահմաններում։  Այս մակարդակին հասնելու համար նախաձեռնվել են բազմաթիվ միջոցառումներ։  Զուգահեռաբար մշակվում է ներդրումային քաղաքականության ռազմավարություն, և այդ փաստաթղթի կիրառումը կարող է նպաստել ներդրումների ներհոսքին։  Օտարերկրյա ուղղակի ներդրումների մասով հատուկ ուշադրություն է դարձվում 500 խոշորագույն ընկերությունների ներգրավմանը Հայաստան։  Այս ընկերությունները երկու անգամ ավելի շատ միջոցներ են ծախսում գիտական հետազոտությունների վրա, քան բոլոր երկրները և մնացած ընկերությունները միասին վերցրած: Յուրաքանչյուր նման ընկերության ժամանումը շատ արժեքավոր է երկրի համար», — ընդգծել է Մանասերյանը։

Նա հավելել է, որ ակումբի փորձագետների կարծիքով ՝ 2022 թվականի որոշ միտումներ կարող են շարունակություն ունենալ նաև 2023 թվականին։ «Վստահաբար կարելի է կանխատեսել գործարար ակտիվության հետագա աճ, որն այս անգամ կարող է 9 տոկոսից ցածր լինել, եթե արտաքին նպաստող գործոններ եւ նախադրյալներ չառաջանան։  Մեր կանխատեսումները թվերով փոքր-ինչ տարբերվում են միջազգային ազդեցիկ կազմակերպությունների կանխատեսումներից, սակայն համընկնում են դրական միտումների կանխատեսումների հետ։  Այսպես, ՎԶԵԲ-ը նախորդ տարվա սեպտեմբերին կանխատեսել էր Հայաստանի տնտեսության 8% աճ 2022 թվականին և դանդաղեցում մինչև 4% 2023 թվականին։  Այս փուլում նշված կանխատեսումը մնում է անփոփոխ՝  4% մակարդակում: Առեւտրի եւ ծառայությունների ոլորտներում աճը երկնիշ է։ Ռուսաստանից զգալի թվով մարդկանց և ձեռնարկությունների ներհոսքը մեծացրել է ծառայությունների ոլորտի պահանջարկը, որը զուգորդվում է դրամական փոխանցումների ներհոսքի զգալի աճով։ ՀՀ էկոնոմիկայի նախարարության գնահատմամբ ՝ 2022 թվականին հանրապետության ՀՆԱ-ի իրական աճը կազմել է 14% ՝ պետբյուջեում ամրագրված 7% ցուցանիշի դեպքում, ինչպես նաև գնաճի կանխատեսումը ՝ 4% (±1,5%) մակարդակում։  Մինչդեռ Արժույթի միջազգային հիմնադրամը (ԱՄՀ) 2022 թվականին Հայաստանի տնտեսական աճը կանխատեսել է 11%, Համաշխարհային բանկը (ՀԲ) և Ասիական զարգացման բանկը (ԱԶԲ) ՝ մինչև 7%, վերակառուցման և զարգացման եվրոպական բանկը (ՎԶԵԲ) ՝ 8%, իսկ Եվրասիական զարգացման բանկը (ԵԱԶԲ) ՝ 12,5%: $1-395,88 դրամ):

Հիշեցնենք, որ Հայաստանի տնտեսական աճը 2022 թվականի պետբյուջեում նախատեսված է 7 տոկոսի չափով, իսկ գնաճը սահմանվել է 4 տոկոսի մակարդակում (±1,5 տոկոս)։  Նախորդ տարվա դեկտեմբերին ՀՀ կենտրոնական բանկը կանխատեսել էր, որ 2022 թվականի արդյունքներով երկրի տնտեսությունը կաճի 12,9% — ով, իսկ գնաճը կկազմի 9-9,5%: ՀԲ-ն կանխատեսում է, որ 2023 թվականին Հայաստանում տնտեսական աճը կկազմի 4,1 տոկոս»,-եզրափակեց Մանասերյանը։

Infoport.am

LEAVE A REPLY

Please enter your comment!
Please enter your name here