Արևմտյան պատժամիջոցների արդյունքում կորուստներ կլինեն ինչպես տնտեսության մեջ ընդհանուր առմամբ, այնպես էլ ֆինանսական հատվածում՝ մասնավորապես, կնվազեն ներդրումները, մասնավոր տրանսֆերտների ծավալը, իսկ շուկայի վճարունակության նվազումը կարող է հանգեցնել Հայաստանից արտահանվող ապրանքների ծավալների նվազմանը։ Նման կանխատեսմամբ Ագրարային համալսարանում «Հայաստանը և եվրասիական ինտեգրման զարգացման հիմնական ուղղությունները տեսանելի հեռանկարում» թեմայով դասախոսության ժամանակ հանդես եկավ «Ալտերնատիվա» հետազոտական կենտրոնի ղեկավար, Եվրասիական փորձագիտական ակումբի անդամ Թաթուլ Մանասերյանը։
Ըստ նրա՝ Ռուսական ռուբլու արժեզրկումը 2023թ կարող է հանգեցնել նրան, որ Ռուսաստանի բնակչության գնողունակությունը կնվազի, բնականաբար, այդ դեպքում կունենանք Հայաստանից ռուսական շուկա ապրանքների արտահանման ծավալների կրճատում, իսկ ռուբլու արժեզրկման պատճառով հայկական արտադրանքը կդառնա անմրցունակ ռուսական շուկայում։
«Ռուսական կապիտալի մասնակցությունը մեր տնտեսության մեջ բավականին մեծ է։ Իսկ նման իրավիճակում ներդրումները նույնպես կնվազեն, քանի որպատժամիջոցների դեպքում Ռուսաստանը չի կարող նույն տեմպերով ներդրումային ծրագրեր իրականացնել մեր երկրում»,- նկատում է փորձագետը։
Մանասերյանի խոսքով, ռուսական կապիտալը մեծ մասնաբաժին ունի բանկային համակարգում, ուստի այստեղ կարող են նաև խնդիրներ առաջանալ: «Եթե պատժամիջոցները երկար պահպանվեն, ապա խնդիրները կարող են մեծանալ: Իհարկե, Ռուսաստանը այն երկիրը չէ, որտեղ պատժամիջոցները միակողմանի բացասական ազդեցություն կունենան։ Արևմուտքը նույնպես տուժում է՝ ամերիկյան և եվրոպական շատ երկրների շատ ընկերություններ բավականին մեծ շահութաբերությամբ են գործել ռուսական շուկայում։ Այսինքն՝ կորուստները միակողմանի չեն»,- նկատում է նա։
Մանասերյանի կարծիքով, 2022 թվականի որոշ միտումներ կարող են շարունակվել նաև 2023 թվականին։ «Վստահ կարելի է կանխատեսել գործարար ակտիվության հետագա աճ, որն այս անգամ կարող է լինել 9% ցածր, եթե չլինեն արտաքին նպաստող գործոններ և նախադրյալներ: Մեր կանխատեսումները թվերով որոշակիորեն տարբերվում են միջազգային ազդեցիկ կազմակերպությունների կանխատեսումներից, սակայն դրանք համընկնում են դրական միտումների կանխատեսումների հետ։ Այսպես, ՎԶԵԲ-ն անցած տարվա սեպտեմբերին կանխատեսել էր Հայաստանի տնտեսության 8% աճ 2022 թվականին, իսկ 2023 թվականին՝ տեմպերի դանդաղում մինչև 4% ։ Այս փուլում նշված կանխատեսումը մնում է անփոփոխ՝ 4% մակարդակում։ Առևտրի և ծառայությունների աճը երկնիշ է. Ռուսաստանից զգալի թվով մարդկանց և բիզնեսների ներհոսքը մեծացրել է ծառայությունների պահանջարկը՝ զուգորդված տրանսֆերտների ներհոսքի զգալի աճով։ Ըստ ՀՀ էկոնոմիկայի նախարարության տվյալների 2022 թվականին հանրապետության ՀՆԱ-ի իրական աճը կազմել է 14%։ Պետական բյուջեով նախատեսված էր 7% աճի ցուցանիշ, ինչպես նաև գնաճի 4% աճ (± 1,5%): ) Մինչդեռ Արժույթի միջազգային հիմնադրամը (ԱՄՀ) 2022 թվականին Հայաստանի տնտեսական աճը կանխատեսել է 11%, Համաշխարհային բանկը (ՀԲ) և Ասիական զարգացման բանկը (ԱԶԲ)՝ մինչև 7%, Վերակառուցման և զարգացման եվրոպական բանկը (ՎԶԵԲ)՝ 8%, իսկ Եվրասիական զարգացման բանկը (ԵԱԶԲ)՝ 12,5%։ ($1 — 395,88 դրամ փոխարժեքի դեպքում):
Անցած տարվա դեկտեմբերին ՀՀ Կենտրոնական բանկը կանխատեսել էր, որ 2022 թվականի վերջում երկրի տնտեսությունը կաճի 12,9%, իսկ գնաճը կկազմի 9-9,5%։ Համաշխարհային բանկը կանխատեսում է, որ 2023 թվականին Հայաստանում տնտեսական աճը կկազմի 4,1%»,- պարզաբանում է Մանասերյանը։
Նա նշում է, որ Եվրասիական փորձագիտական ակումբի հետազոտությունը հաստատում է այն միտքը, որ հավասարակշռված և նպատակաուղղված տնտեսական քաղաքականության դեպքում Հայաստանում կարող են շարունակվել առկա դրական միտումները։ «Կարելի է նաև կանխատեսել, որ եթե կառավարությանը հաջողվի գրավիչ պայմաններ ստեղծել Ռուսաստանից եկած ձեռներեցների համար, ապա Ռուսաստանի և Ուկրաինայի միջև խաղաղության կնքումից հետո, եթե մնա ներդրված կապիտալի նույնիսկ 10%-ը, Հայաստանի տնտեսությունը կկարողանա պահպանել կայուն աճի տեմպեր։ Սա իր հերթին դրական կանդրադառնա ԵԱՏՄ-ում բարդ պայմաններում ընթացող ինտեգրացիոն գործընթացների վրա»,- նկատեց Մանասերյանը։
Նրա կարծիքով, կարևորագույն խնդիրը գործարար ակտիվության աճի ձեռք բերված մակարդակի պահպանումն է։ «Երկարաժամկետ տնտեսական աճի հեռանկարները բարելավելու համար կառավարությունը և մասնավոր հատվածը պետք է մեծ ուշադրություն դարձնեն գործարար միջավայրի դիմադրողականության ձևավորմանը, արդյունավետ տնտեսական դիվերսիֆիկացմանը և կառավարման բարելավմանը: Իսկ դա, իր հերթին, պահանջում է սերտ համագործակցություն փորձագիտական հանրության հետ»,- եզրափակեց փորձագետը։
